Nikola Tesla, kapitalizmin ve kapitalist düzen kölelerinin engelleri yüzünden değeri bilinmemiş bir bilim adamıdır. Bir mucittir. Bir dehadır. Sırp yazar Vladimir Pistalo’nun kitabı “Tesla: Maskelerle Çevrili Bir Hayat”, Nikola Tesla’nın ne denli değeri bilinmemiş bir deha olduğunu okuyucuya sunmaktadır.
Maskelerle Çevrili Bir Hayat
Babası rahip Milutin Tesla’nın bir sözü vardır, “İnsan beyni pragmatiktir, bir nevi makine esasında. Yayı alıp enstrüman gibi çalabilirsin fakat aynı şeyi testere için yapamazsın. Testere ağaç kesmek içindir.”
Babası gibi felsefeyle içiçeydi Nikola. Çok okurdu.
Nikola’nın bilim aşkı, kuzenleriyle birlikte günün birinde kartopu oynamaya gittiklerinde başladı. Kuzenleri küçük kartopu yapıp yokuş aşağı saldıklarında kartopları fazla ağırlaşmadan duruyordu. Nikola’nınki büyüdü, büyüdü, taşı toprağı da kendine ekleyerek çığ yarattı. Nikola mest oldu. Kendinden geçti bu doğal güç salınımı karşısında.
Korku
Nikola’nın abisi Dane, Nikola küçük yaştayken merdiven boşluğuna düşüp ölmüştü. Ölüm sırasında kardeşini parmakla gösteriyordu. Korku, onun etrafını sarmıştı. Bu olay, hayatı boyunca onu saracaktı.
İlham
İlham geldiği dakikalarda Nikola yıldırım çarpmış gibi oluyor, sinir uçları parıldıyordu. Nikola için bilim aşktı.
Gençlik Hayatı
Nikola Tesla, üniversite yıllarında içki ve kumara düşkündü. Bilardo, kart oyunları, içki yarışları sürekli yaptığı şeylerdi. Yakın arkadaşı Antal Szigety ile sürekli bu ortamlarda bulunurlardı. Sonradan birtakım olaylar sonucunda bıraktı bu ortamları.
Edison’u Aramak
Edison’un adını duymuştu. Teoride keşfettiği “Alternatif Akım” projesi ile Edison’un yanına doğru yola koyulmuştu. Edison’la tanıştı. Tanıştığı kişi zengin, kimsenin karşısında duramadığı Edison’du. Arkası sağlam. Projeyi anlattı, destek istedi, Edison onu test amacıyla birtakım zor işlere gönderdi. Belli bir para karşılığında. Tesla hepsini çözdü ama karşılığını alamadı. O an çıktığı bu yolda yalnız olduğunu anladı, Edison artık rakibi olmuştu.
Edison’un ampulleri, cızırdayan, pahalı, lükstü. Tesla’nın gerçek projelerine başlamadan önce ürettiği formalite ampuller bile, cızırdamaz, kısılmaz, tüm şehri güzellikle aydınlatırdı. Bu yüzden diyorum sevgili okur, Edison bir iş adamı, Tesla ise ampulun ve “elektriğin” gerçek mucididir.
Destek Aramak
Edison rakip haline gelince birçok yatırımcı aradı kendine. En sonunda George Westinghouse ile anlaştı. O destekle projelerini geliştirmeye devam etti. Çok yoğun bir tempoyla çalışıyordu. Hayatı, aşkı, nişanlısı, projeleriydi. Bilimdi.
“Birey adına bazen zor olsa da, rekabet yasası, insan ırkı adına en iyisidir. Her alanda en güçlü olan ayakta kalır.” -Andrew Carnegie
Yalnızlık
Abisi küçük yaşta ölmüştü. Amerika’ya geldiği senelerde babası öldü. Sonraki senelerde annesi öldü. Kız kardeşleri hiç arayıp sormuyordu. Destek aradığı zamanlarda da yakın dostu Szigety öldü. Kadınlara düşkün biriydi. Kadın ortamında kokoini fazla almıştı ve otel odasında ölü bulunmuştu. Tesla için yalnız başlıyordu.
Gösteri
“Etrafımızdaki her şey dönüyor, her şey hareket halinde, enerji her yerde.” -Nikola Tesla, Mayıs 1891
Tesla’nın gösterilerinden birinde yaptığı şey, bobininin Faraday kafesi içinde saçtığı şimşeklerin içinde hiçbir şey olmuyor gibi gezinmesiydi. Tesla’ya en ufak bir şey olmamıştı o şimşekler o vücudun içinde gezinirken.
Westinghouse desteğiyle fuar yaptı. Elektrik fuarı. Her yerde çakan şimşekler, gezinen elektrik yılanları ve bunların içinde yürüyen insanlar. Tesla Edison’a meydan okuyordu.
Felaket
1895’te Tesla’nın şehirdeki laboratuvarı tahrip oldu. Sadece Tesla için değil, dünya çapında bir felaketti.
“Emniyet saplantımızdan dolayı zihinsel bir köleliğe itiliyoruz.”
Yeni laboratuvarının inşasında şöyle bir söz söyledi Nikola Tesla:
“Her halükarda da tatmin olmayacaksam mantıklı davranmak ne işime yarayacak ? Kablosuz mesaj iletimi herkes için mucizevi bir şey. Fakat ben ne diyorum ? Diyorum ki, retina üzerine düşen imgeler, yani rüyalarımız, kaydedilebilip telefon aracılığıyla iletilebilecek. Electrical Review’da yayımlanan makalemde enerjinin hem partiküllerin hem de maddenin özelliklerini taşıdığını öne sürdüm. Mesajları, imgeleri ve enerjiyi ileterek karşılığında dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir cihazın volanını döndürebileceğim. Melodileri ileteceğim ben.”
Çağının adamı değil bu adam.
Neden evlenmediği sorulduğunda “Tek aşkım bilim.” diyordu Tesla.
Stevan Prostran’a anlatıyordu: “Buradan, arabalara ve gemilere kablosuz elektrik aktarımı yapacağız. Yapay şimşeklerle yağmur yağdırıp ampul yakılmış gibi gökkubbeyi aydınlatacağız…” Size günümüzdeki bir projeyi anımsattı mı ?
“…Bir de ek olarak gezegenler arası iletişim ve uluslararası zaman ölçümü için aparatlar ekleyeceğiz. Yalnız kabloları değil gazeteleri de ortadan kaldıracağız. Kimse kullanmaz olacak çünkü. Herkesin elinde kendi haberlerini yayınlayacağı ucuz aletler olduktan sonra ortada gazete kalır mı ?”
“Elektriğin yer altından iletilmesiyle güç kaynaklarını tekellerinde bulunduran herkesin sonu gelecek.” Tesla bu yüzden kaybetti. Tekelciler, kapitalistler, bilimin ucuz ve bedava kısmını değilde para yapan kısmını kullanıyorlardı. Tesla herkese bedava elektrik vermek istediği için kaybetti.
Wardenclyffe Projesi ile nobele layık görüldü Edison’la birlikte. Kabul etmedi. Marconi ve Edison onun fikirlerini çalmışlardı ama onun umrunda değildi. Onun derdi yaptığı şeylerdi.
Sahtekar değilim çünkü
Tesla söylendi, elektrik çağının babası olarak anılmayı herkesten çok kendisi hak ediyordu. Sordular: “Neden öyle anılmıyorsunuz ?”
“Sahtekar değilim çünkü. Ne para umrumda ne şöhret.”
Yalnızlık
Ölümü yaklaştı, otelinin odasında tek başınaydı. Arkadaşları, ailesi, hiçbir şeyi yoktu. Projesi geçen senelerde tahrip olmuştu. Projesi onun her şeyiydi. Her şeyi bitmişti. Ölüme yaklaştı, hiçbir şeyin değeri olmadığını anladı.
“Bu dünya… neydi ? Ya varlığın amacı ?” Milutin Tesla.
Tesla: Maskelerle Çevrili Bir Hayat, Vladimir Pistalo, Zeplin Yayınları, 2015