Dünya, çok hızlı gelişiyor. Gordon Moore’un öngördüğü ve yasasının bahsettiği gibi, her sene kat be kat katlanarak gelişiyor. Bu gelişmeyi engellemek imkansız. Walter Isaacson’un Geleceği Keşfedenler kitabı, Ada Lovelace’dan başlayarak dünyanın dijital tarihini inceliyor. Dijital çağın nereden geldiğini, şimdi bize çok normal gelen telefonların, bilgisayarların, hesap makinelerinin arkasındaki tarihi inceliyor.
Kitap Ada Lovelace ile başlıyor. Ada Lovelace’e göre, matematik şiirsel bilim dediği bir kavramdan ileri gelmektedir ve ona göre matematik “zayıf insan aklının, Yaratıcı’nın eserini en etkin şekilde anlamasını sağlayacak araç”tır.
Charles Babbage ile çalışmıştır, Babbage’de çeşitli hesaplamalar yapan bir makine icat etmiş ve adına Fark Makinesi demiştir. Daha sonra, zamanının yüzyıl ilerisinde sayılabilecek “Analitik Makine” adında bir makine yapmıştır.
Ada Lovelace’nin notlarının çok ünlü olduğu bahsedilmiş kitapta. 1. notu, makinelerin “tekrar tekrar programlanabilmesi sayesinde sınırsız görevi yerine getirebilecek” olmasıydı. İkinci notu, şiirsel bilim dediği kavramdan yola çıkarak belirttiği, “makinelerin müzik parçası besteleyebilecek kapasitede olmasıydı”. Bu notlar, çağının yüzyıl ilerisindeydi. Bana göre, Lovelace bugünleri görebilseydi kendisiyle gurur duyardı. Babbage ve Lovelace, Pascal ve Leibniz’in matematiksel buluşlarını ilerletmişlerdi.
Kitapta sıklıkla Vannevar Bush’tan söz ediliyor, çünkü Bush, “Düşünebileceğimiz Gibi” makalesi (Türkçesini bulamadım, yabancı kaynaklardan çevirmeye başlayıp arşivime ekledim) zamanının çok ötesinde ve dijital dünyada olması gereken her şeyi belirtiyor.
Geleceği Keşfedenler – Alan Turing
Evrensel bilgisayar ile ilgili ilk konuşmaları, yani programlanabilen bilgisayar fikrini Alan Turing atmıştır. Büyük etki kaynaklarından biri, bilgisayar tasarımının öncüsü Von Neumann olduğu belirtiliyor. Turing, kavramlarını “Hesaplanabilir her diziyi hesaplamada kullanılacak tek bir makine icat etmek mümkündür.” diyerek özetlemiştir.
Programlanabilir Bilgisayarlar
Bu tip bilgisayarlar, genelde İkinci Dünya Savaşı’nda, Amerika’nın baskısıyla ortaya çıkıyor. Zaten dijital tarihin büyük bir kısmı, savaş gerekçeleriyle gerçekleşiyor. Radar sistemlerinde çalışan bir ekip, aynı zamanda ilk programlanabilir bilgisayarı üretebiliyor. Bu arada, ilk programcıların kadın olduğunu bilmekte fayda var, buna Ada Lovelace’da dahil.
İlk bilgisayarlar delikli kartlardan, 0 ve 1 sistemlerinden oluşuyordu. Tabii daha çok detayı var ama daha liseyi yeni bitirdiğim için, bu denli mühendislik bilgilerini anlayamıyorum. Vakti gelince..
Akabinde yeni bilgisayarlar çıktı, ENIAC, vb.
Devam
Transistörler ile ilgili kitap özeti ve araştırmalarımı bu bağlantıdan inceleyebilirsiniz.
Devamında internetin keşfedilişi, Tim Barners-Lee’nin web’i buluşu, mikroçipler, e-posta’nın icadı, ilan tahtaları, Apple, Microsoft ve yakın tarihteki internet girişimleri anlatıldı. Hepsini özetlersem kitabı okumanızın anlamı kalmaz, başlıkları belirteyim ki heyecanınız büyüsün ve kitaptan bir o kadar zevk alın.
Yeniliklerin, iş birliği ile, otoriter olmadan, aile yapısı içinde çıktığını birçok kez vurgulayan kitap, benim gibi internet şirketi kurmak isteyenlere, yenilikçi mühendislere, sanat ve teknoloji arasındaki çizgide bulunanlara ilham kaynağı oluyor. Steve Jobs kitabından etkilendiğim gibi, Walter Isaacson bu kitapta da beni etkilemeyi başardı.
Kronoloji
1843
Lovelace Kontesi Ada, Babbage’nin Analitik Makinesi üzerine “Notlar” ı yayımladı.
1847
George Boole, mantıksal akıl yürütmede cebirden faydalanan bir sistem yarattı
1890
Nüfus sayımı verilerinin işlenmesi için Herman Hollerith’in delikli kart makinesi kullanıldı.
1931
Vannevar Bush, bir analog elektromekanik bilgisayar olan Diferansiyel Analiz Makinesi’ni icat etti.
1935
Tommy Flowers devrelerdeki açma kapama anahtarlarında vakum tüpleri kullandı.
1937
Alan Turing, evrensel bilgisayarı tarif eden “Hesaplanabilir Sayılar Üzerine” adlı makalesini yayımladı.
Claude Shannon, anahtar devrelerinin nasıl Boole cebirinde kullanılabileceğini tanımladı.
Bell Labs’tan George Stibitz elektrik devreleri kullanarak bir hesap makinesi yapmayı önerdi.
Howard Aiken büyük bir dijital bilgisayarın yapımı önerdi ve Harvard’da Babbage’ın Fark Makinesi’nin parçalarını keşfetti.
John Vincent Atanasoff elektronik bilgisayarı oluşturacak konseptleri uzun bir aralık gecesinde yaptığı araba yolculuğunda zihninde bir araya getirdi.
1938
William Hewlett ve David Packard, Palo Alto’daki bir garajda şirketleri kurdular.
1939
Atanasoff mekanik belleğe sahip elektronik bilgisayarın modelini tamamladı.
Turing, Alman şifre kodlarını kırmak için Bletchley Park’a geldi.
1941
Konrad Zuse, elektromekanik programlanabilen tümüyle işlevsel dijital bilgisayar Z3’ü tamamladı.
John Mauchly, lowa’da Atanasoff’u ziyaret etti ve bilgisayarını gördü.
1942
Atanasoff üç yüz vakum tüpüyle kısmen çalışan bilgisayarını tamamladıktan sonra donanmaya katıldı.
1943
Alman şifre kodlarını kırmak için yapılan vakum tüplü bilgisayar Colossus, Bletchley Park’ta tamamlandı.
1944
Harvard’ın Mark I’i çalışmaya başladı.
John von Neumann ENIAC üzerinde çalışmak için Pennsylvania Üniversitesi’ne gitti.
1945
Von Neumann “EDVAC raporunun ilk taslağını” yazarak depolanmış programlı bilgisayarı tarif etti.
ENIAC’ın altı kadın programcısı eğitim için Aberdeen’e gönderildi.
Vannevar Bush, kişisel bilgisayarı tanımlayan “Düşünebileceğimiz Gibi” adlı makalesini yayımladı.
Bush, “Bilim, Sonsuz Sınır” makalesiyle hükümetin akademik ve endüstriyel araştırmaya fon sağlamasını teklif etti.
ENIAC tamamen çalışır hale geldi.
1947
Bell Labs’ta transistör icat edildi.
1950
Turing yapay zeka için bir test tarif ettiği makalesini yayımladı.
1952
Grace Hopper ilk programlama dili derleyecesini geliştirdi.
Von Neumann, İleri Çalışmalar Enstitüsü’nde modern bilgisayarı tamamladı.
UNIVAC, Eisenhowe’ın seçim zaferini tahmin etti.
1954
Turing intihar etti.
Texas Instruments silikon transistör üreterek Regency Radyo’nun piyasaya çıkmasına yardımcı oldu.
1956
Shockley Semiconductor kuruldu.
İlk yapay zeka konferansı yapıldı.
1957
Robert Noyce, Gordon Moore ve diğerleri Fairchild Semiconductor’ı oluşturdu.
Rusya Sputnik’i uzaya gönderdi.
1958
Advanced Research Projects Agency (ARPA) kuruldu.
Jack Kilby entegre devreyi (mikroçip) tanıttı.
1959
Noyce ve Fairchild’deki meslektaşları bağımsız olarak mikroçipi icat ettiler.
1960
- C. R. Licklider “İnsan – Bilgisayar Ortak Yaşamı” makalesini yayımladı.
Paul Baran, RAND’da paket anahtarlamayı icat etti.
1961
Başkan Kennedy Ay’a insan göndermeyi teklif etti.
1962
MIT’li öğrenciler Spacewar oyununu yarattı.
Licklider, ARPA’nın Bilgi İşleme Teknikleri Ofisi’nin kurucu yöneticisi oldu.
Doug Engelbart “İnsan Zekasının Genişletilmesi” adlı makalesini yayımladı.
1963
Licklider “Galaktik Bilgisayar Ağı” fikrini öne sürdü.
Engelbart ve Bill English fareyi icat etti.
1964
Ken Kesey ve Merry Pranksters otobüsle Amerika’yı baştan başa dolaştı.
1965
Ted Nelson “hipermetin” üzerine ilk makaleyi yayımladı.
Moore Yasası, mikroçiplerin gücünün her sene yaklaşık iki katına çıkacağını öngördü.
1966
Steward Brand, Ken Kesey ile birlikte Trip Festivali’ni düzenledi.
Bob Taylor ARPA’nın başındaki Charles Hertzfeld’i ARPANET’e fon sağlamaya ikna etti.
Donald Davies paket anahtarlama terimini dile soktu.
1967
Ann Arbor ve Gatlinburg’de ARPANET tasarım tartışmaları yapıldı.
1968
Larry Roberts, ARPANET’in IMP’leri (Interface message processsor) için fiyat teklifleri alacağını duyurdu.
Intel’den Noyce ve Moore, Andy Grove’u işe aldılar.
Brand ilk Whole Earth Catalog’u yayımladı.
Engelbart, Brand’in yardımıyla “Tüm Demoların Anası” adı verilen sunumu yaptı.
1969
ARPANET’in ilk düğümleri kuruldu.
1971
Don Hoefler Electronik News’te “Silikon Vadisi” adlı bir köşe yazmaya başladı.
Whole Earth Catalog kapanış partisi yapıldı.
Intel 4004 mikroişlemci tanıtıldı.
Ray Tomlinson e-postayı icat etti.
1972
Nolan Bushnell, Al Alcorn’la birlikte Atari’de Pong oyununu yarattı.
1973
Alan Kay, Xerox PARC’ta Alto’nun yaratılmasına yardımcı oldu.
Bob Metcalfe Xerox PARC’ta Ethernet’i geliştirdi.
Leopold’s Records’ta Community Memory paylaşımlı terminali kuruldu.
Vint Cerf ve Bob Kahn internet için TCP/IP protokollerini tamamladı.
1974
Intel 8080 çıktı.
1975
MITS’in Altair kişisel bilgisayarı çıktı.
Paul Allen ve Bill Gates Altair için BASIC yazıp Microsoft’u kurdular.
Homebrew bilgisayar kulübünün ilk toplantısı.
Steve Jobs ve Steve Wozniak, Apple I’i piyasaya sürdü.
1977
Apple II piyasaya sürüldü.
1978
İlk internet ilan tahtası sistemi kuruldu.
1979
Usenet haber grupları icat edildi.
Jobs, Xerox PARC’ı ziyaret etti.
1980
IBM kişisel bilgisayarlar için bir işletim sistemi geliştirmesi için Microsoft ile anlaştı.
1981
Ev kullanıcılarına Hayes modemi pazarlandı.
1983
Bill Gates, Microsoft Windows’u duyurdu.
Richard Stallman bedava bir işletim sistemi olan GNU’yu geliştirmeye başladı.
1984
Apple, Macintosh’u çıkardı.
1985
Steward Brand ve Larry Brilliant WELL’i başlattı.
CVC sonradan AOL’ye dönüşen Q-Link’i başlattı.
1991
Linus Torvalds Linux’un ilk sürümünü çıkardı.
Tim Berners-Lee World Wide Web’i duyurdu.
1993
Marc Andreessen, Mosaic tarayıcısını duyurdu.
Steve Case’in AOL’i internete doğrudan ulaşma imkanı sundu.
1994
Justin Hall, Web Log’u ve Directory’i çıkardı.
Hotwired ve Time Inc’in Pathfinder’ı web de yayınlanan ilk büyük dergiler oldu.
1995
Ward Cunningham’ın Wiki Wiki Web’i online oldu.
1997
IBM’in Deep Blue’su satrançta Garry Kasparov’u yendi.
1998
Larry Page ve Sergey Brin Google’ı kurdu.
1999
Ev Williams, Blogger’ı çıkardı.
2001
Jimmy Wales, Larry Sanger ile birlikte Wikipedia’yı çıkardı.
2011
IBM’in bilgisayarı Watson, Jeopardy! Yarışmasını kazandı.
Matematik, zayıf insan aklının, Yaratıcı’nın eserini en etkin şekilde anlamasını sağlayacak araçtı.